Tag Archives: აკაკი წერეთელი

აკაკი წერეთელი (დ. 21 ივნისი, 1840, სოფ. სხვიტორი, ახლანდელი საჩხერის მუნიციპალიტეტი – გ. 8 თებერვალი, 1915, იქვე), დიდი ქართველი პოეტი, მწერალი, პუბლიცისტი და საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი.

დაიბადა ზემო იმერეთის შეძლებული თავადის როსტომ წერეთლის ოჯახში. დედა ― ეკატერინე აბაშიძე ― იმერეთის მეფის სოლომონ I-ის შვილიშვილის შვილი იყო. წერეთელმა ბავშვობის წლები სოფ. სავანეში, გლეხის ოჯახში, ძიძასთან გაატარა.

ბიოგრაფია:

განათლება:

აკაკი წერეთელი 1852-იდან ქუთაისის კლასიკურ გიმნაზიაში სწავლობდა, 1859-იდან კი პეტერბურგის უნივერსიტეტის აღმოსავლური ენების ფაკულტეტზე, რომელიც 1863 წელს დაამთავრა კანდიდატის ხარისხით.

სალიტერატურო და საზოგადოებრივი მოღვაწეობა:

ლექსების წერა აკაკი წერეთელმა ჯერ კიდევ ყრმობის ასაკში დაიწყო, 1859 წელს იგი უკვე რამდენიმე დაბეჭდილი ლექსის ავტორი იყო, ხოლო 1860 წელს გამოქვეყნებულმა ლირიკულმა ლექსმა ― “საიდუმლო ბარათი”, რომელიც იმთავითვე სიმღერადაც გავრცელდა, ახალგაზრდა პოეტს ფართო პოპულარობა მოუტანა.

მიუხედავად მატერიალური ხელმოკლეობისა, აკაკი წერეთელი არასდროს შესულა სახელმწიფო სამსახურში. მას უდიდესი დამსახურება მიუძღვის “ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების” დაარსებასა და მის მრავალმხრივ კულტურულ-საგანმანათლებლო საქმიანობაში, ქართული დრამატული საზოგადოების შექმნასა და მუშაობაში, ქართული ჟურნალისტიკის განვითარებაში, როგორც უაღრესად ნაყოფიერი და მნიშვნელოვანი პუბლიცისტური მოღვაწეობით, ისე ყოველთვიური ჟურნალის “აკაკის თვიური კრებული” (1897-1900) დაარსებით. იგი რედაქტორობდა აგრეთვე სატირულ-იუმორისტულ ჟურნალს “ხუმარა”, რომლის ანტიცარისტული და ეროვნული მიმართულების გამო დაპატიმრებულიც კი იყო (1907). ილია ჭავჭავაძესთან ერთად აკაკი წერეთელი სათავეში ჩაუდგა ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობას საქართველოში და სიტყვით თუ საქმით, დაუცხრომლად, მიზანდასახულად იღვწოდა ქართველი ხალხის სულიერი აღორძინებისათვის, მასში ეროვნული თვითშეგნების ამაღლებისათვის. სწორედ ეროვნული მოტივი იმთავითვე იქცა აკაკი წერეთლის შემოქმედების ლაიტმოტივად.
წერეთლის შემოქმედებამ წარუშლელი კვალი დასტოვა ქართველი ხალხის სულიერი კულტურის ისტორიაში. მან ახალი ეტაპი შექმნა ქართული მხატვრული სიტყვის განვითარებაში, რამაც პოეტს, ილია ჭავჭავაძესთან ერთად, კანონიერად დაუმკვიდრა ახალი ქართული ლიტერატურის ერთ-ერთი ფუძემდებლისა და თანამედროვე ქართული სალიტერატურო ენის რეფორმატორის სახელი.

ქართველმა ხალხმა სიცოცხლეშივე შერაცხა წერეთელი ჭეშმარიტად სახალხო პოეტად. საყოველთაო აღიარების ნათელი დადასტურება იყო მისი შემოქმედებითი და საზოგადოებრივი მოღვაწეობის 50-ე წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო საღამო (1908), რომელიც, ისევე როგორც პოეტის მოგზაურობა რაჭა-ლეჩხუმში (1912), გრანდიოზულ ეროვნულ დღესასწაულად გადაიქცა.

აკაკი წერეთელი გარდაიცვალა 75 წლის ასაკში. დაკრძალულია თბილისში, საზოგადო მოღვაწეთა მთაწმინდის პანთეონში.

ილია ჭავჭავაძის და აკაკი წერეთლის ძეგლი თბილისში.

ხელმოწერა

შემოქმედება:

პოეზია:

ლექსები:
- “თვალს მიხვევენ, ენას მგლეჯენ”
- “რაც არ იწვის, არ ანათებს”
- “სანამ ვიყავ ახალგაზრდა”
- “ღმერთო, წვიმა მოიყვანე”
- “ჩემო თავო, ბედი არ გიწერია”
- “ავადმყოფი მგოსანი”
- “ავადმყოფი”
- “ალექსანდრე ჭავჭავაძის საფლავზედ”
- “აღმართ-აღმართ”
- “ახალი გზა”
- “ახალი სიმღერა”
- “გაზაფხული”
- “გაზაფხულის მაყრები”
- “განთიადი”
- “გაუბედავი სიყვარული”
- “გლეხის საჩივარი”
- “გოდება”
- “გორი”
- “გულის პასუხი”
- “გულის პასუხი”
- “დედის სიმღერა”
- “ზღვაო, აღელდი, აღელდი!”
- “თქვენი ჭირიმე”
- “ილიას მოკვლის გამო”
- “იმერული ნანინა”
- “იმერული სიმღერა”
- “ინტერნაციონალი”
- “იუბილე”
- “მინდა რამ ვთქვა”
- “მომაკვდავის ფიქრები”
- “მუშის ნატვრა”
- “მუშური”
- “მუშური”
- “მუხამბაზი”
- “ნატვრა”
- “ობოლი”
- “პატარა მურია”
- “პოეტი”
- “რუსთაველის სურათზე”
- “საიდუმლო ბარათი”
- “სალამური”
- “სალამური”
- “სატრფოს”
- “სიზმარი”
- “სიყვარული”
- “სულიკო”
- “სურვილი”
- “უკანასკენლი ლექსი”
- “ფუტკარი”
- “ქართველი ქალი”
- “ქებათა-ქება”
- “ქუთაისი”
- “ღამურა”
- “შიქასტა”
- “ჩანგური”
- “ჩემი თხა”
- “ჩემი სიმღერა”
- “ციცინათელა”
- “ძირს”
- “ძმობა, ერთობა და სიყვარული”
- “ჭაღარა”
- “ხალხური”
- “ხანჯალს”
- “ხარაბუზა და ფუტკარი”
- “ხატის წინ”

პოემები:
- “გამზრდელი”
- “თორინიკე ერისთავი”
- “ნათელა”

დრამები:
- “თამარ ცბიერი”
- “პატარა-კახი”

პროზა:

მოთხრობები:
- “ბაში-აჩუკი”
- “ჩემი თავგადასავალი”
Continue reading →